Farklı kalıptaki 1926 - 10 Kuruş

Nümismatik'te modern paraların basılmasıyla kalıp farkları daha bir önem kazanır. Bazen kimi kalıp farkları çok nadir olabilir. Kalıp farkı, para basılırken kullanılan kalıpların eskimesi, kırılıp bozulması sonucunda, tasarımcının yeni kalıplar yapmasıyla ortaya çıkar. Bazı durumlarda, sonradan yapılan kalıplar ile ilk yapılanlar arasında gözle görülür ciddi farklılıklar oluşur. Geçenlerde sevgili(m) kocamın koleksiyonuna oldukça nadir olan, hatta yıllar önce görülen çok kötü bir kondisyondaki örneğinin sahte olduğu sanılan, oysa henüz kataloglara dahi girmemiş (yakın gelecekte girecek) bir kalıp farkı çil kondisyonda girdi. Henüz yeni yazıya geçmemiş, Osmanlı Türkçesi kullanan, ancak miladi tarih kullanımına başlamış genç Türkiye Cumhuriyeti'nin 1926 tarihli 10 Kuruş'unun farklı bir kalıbı... Paranın, normal kalıplı olanına göre en bariz farkı, 1926 senesinin büyük karakterli yazılmış oluşu. Bunun dışındaki farkları da kendiniz iki resmi karşılaştırarak bulabilirsiniz. Sahte (kalp) olmadığı, parayı reel olarak görüp inceleyen uzman koleksiyoner ve nümismatlarca ifade ve teyid edilmiştir. 1927 yılında, bilindiği kadarıyla darbı yapılmayan bu tür eski yazılı 10 Kuruş birimli paramız, 1928'de de bu tasarım kullanılarak son kez basılmış. İlerleyen yıllardaki 10 Kuruş tasarımları farklıdır. 1340 ve 1341 tarihli, miladi tarihe geçiş yapılmadan darp edilmiş 10 Kuruş birimli madeni paralarımız da aynı tasarıma sahiptir. Kısa bir süre önce alanı nümismatik olan bir sitede yayınlanan 1926 tarihli farklı kalıptaki 10 Kuruş, koleksiyon değeri olarak, 1928 tarihlisi olan (Türkiye Cumhuriyeti madeni paralarının en nadir 5 parasından biri *) ile hemen hemen aynı değerde. Kanımca, kalıp farkı koleksiyonu yapanlar için, 1928 yılındakinden daha nadir ve daha değerli sayılmalı, çünkü biraz zor da olsa, 1928 tarihli 10 Kuruş'u çil kondisyonda yüksek meblağlar ödeyerek müzayedelerden bulabilirsiniz. Lakin 1926 tarihli farklı kalıptaki bu 10 Kuruş, henüz çil olarak eşsiz (unik); sahte sanılan kötü kondisyondaki ve nerede, kimin elinde olduğu şimdilik bilinmeyen diğer örneği de sayarsak, var olduğu bilinen iki adet paradan birisi. Elbette her an, bu kalıp farkındaki paralardan, bir yerlerden, sandık diplerinden, çekmece köşelerinden vs. çıkabilir! Paraların değeri, az bulunulurluğuyla yani nadirliğiyle, bir de kondisyonuyla yani paranın darphaneden çıkışından sonraki eskime durumuyla oluşur. Na kadar az eskimişse, darphaneden çıktığı gibiyse, yandan bakınca en yüksek noktasında aşınma yoksa, o denli çildir... Temiz ve parlak olması, çil olduğu anlamına gelmez... Yanlış olarak, bir para ne kadar eski tarihliyse, o kadar değerli sanılır konuya vakıf olmayanlarca ve ne kadar parlak ise de o denli çil zannedilir! Normal kalıplı para ile farklı kalıplı paranın (isterseniz "büyük tarihli" diyelim) alaşımları aynı (%91 Cu ve %9 Al); çapları ve ağırlıklarındaysa, burada belirtmeyi uygun görmediğim mikroskopik farklılıklar var. Normal kalıplı olanın çapı, ortalama olarak, bilindiği üzere, 27.2 mm.'dir; ağırlığı da, gene ortalama, 7.50 gr.'dır. Bu tip 10 Kuruş, 1340'ta 3, 1341'de 2, 1926'da da 2 farklı kalıba sahipti. 1926'da artık 3 farklı kalıp olduğu ortaya çıktı böylece. Önceki kalıp farkları, başağın pozisyonları (başak aşağı / başak yukarı) ve yaprak - palamut farkları ile kenar - dal kökü farkları şeklindeydi. Bu tasarımdaki 10 Kuruş için, ilk kez büyük tarihli bir kalıp farkı, 1926 10 Kuruş'ta teşhis edildi. 1928'deyse, şimdilik bir kalıp farkı bilinmiyor. Belki bir gün, eğer varsa, 1928 tarihli 10 Kuruş kalıp farkı da, sevgili(m) kocamın koleksiyonuna kısmet olur! Son olarak, sevgili(m) kocamın kalıp farkları konusunda emsalsiz bir uzman olarak nitelendirilebilecek bir arkadaşı, farklı kalıp 1926 Kuruş tasarımında, 1926 - 25 Kuruş'a olan benzerliklere dikkat çekmiş diye de belirteyim... Bahsettiğimiz 10 Kuruş, tüm tipteki kalıp farkları ve basım yılları ile, 1938 yılına dek tedavülde kalmıştır. *Türkiye Cumhuriyeti madeni paralarının en nadir beşlisi: "1926 - 25 Kuruş", "1928 - 100 Para", "1928 - 5 Kuruş", "1928 10 Kuruş", "1948 - ½ Kuruş"