29 Eylül 2015 Salı

Mike Leigh Filmleri

Bütün filmlerini kendisi yazıp yönetiyor Mike Leigh. Uzun bir aradan sonra yeniden O'nun filmlerini izlemek ayrı bir keyif... 1994'te İstanbul Film Festivali kapsamında, ilk izlediğim Mike Leigh filmi, 1993 yapımı Naked / Çıplak filmi idi. Bu filmin DVD'sini edinir edinmez yeniden izleyip, hemen "Ay'dan İzlenimler"'e konuk etmiştim. Sonra Mike Leigh'in yazıp yönettiği 1996 yapımı Secrets & Lies / Sırlar ve Yalanlar filmini izlemiştik.
Uzun bir süre ara verdiğimiz Mike Leigh filmlerini, 21 Eylül 2015'ten itibaren yeniden sırayla izlemeye başladık. Bir süredir Mike Leigh film günleri yaşıyoruz kısaca. Şu an sadece Mike Leigh'in yazıp yönettiği 1988 yapımı High Hopes / Büyük Ümitler filmine yer verdim "Ay'dan İzlenimler"'de, diğer filmlerin adlarını not ediyorum. Umarım en kısa sürede küçük notlar ekleyerek değineceğim her birine...
Career Girls (1997)
Life is Sweet (1990)
All or Nothing / Ya Hep Ya Hiç (2002)
Another Year / Ömrümüzden Bir Sene (2010)
Happy-Go-Lucky / Daima Mutlu (2008)
Vera Drake (2004)
Mr. Turner (2014)

22 Eylül 2015 Salı

High Hopes

Cyril ve Shirley'nin bulundukları ilk fotoğraftaki kaktüse dikkat bu arada: Kaktüsün adı 'Thatcher'!
Mike Leigh'in yazıp yönettiği 1988 yapımı High Hopes / Büyük Ümitler, "Thatcher Dönemi İngilteresi"'nin sınıfsal farklılıklarını hoş bir dille yansıtan, zarif bir şekilde eleştiren fazlasıyla etkili bir film.
Filmin ana karakterlerinden Cyril ve Shirley, Londra’da ağırlıklı olarak işçilerin yaşadığı King’s Cross semtindeki küçük dairelerinde oldukça mütevazı bir yaşam süren, Sosyalist düşüncelere sahip bir çift. Cyril'in ablası kendi işyerine sahip kapitalist kocası sayesinde ‘yeni zenginleşen orta sınıf’a dahil olmuş, sonradan gördüğü para sayesinde de şımarıklaşmış, annesine ve kardeşine mesafeli davranan birisi. Cyril ve Valerie’nin anneleri Mrs. Bender ise eski sosyal konutların çok ucuza alınıp restore edilmesiyle artık zengin mahallesine dönüşen mahellesinde tek yoksul kiracı olarak kalan yetmiş yaşına merdiven dayamış, görmüş geçirmiş biri. Elbette, Mrs. Bender’in evinin bitişiğindeki evi ucuza alıp restore ederek taşınmış olan yeni zengin sınıfa mensup çift, Mrs Bender ve çocuklarına tepeden bakıyor ve onları küçümsüyor. Bu karakterler üzerinden sınıfsal farklılıkları çok keyifli bir dille naif bir biçimde aktarıyor Mike Leigh.
Cyril ve Shirley çiftinin Karl Marx'ın mezarını ziyaret edip, Marx'ın "Filozoflar bugüne kadar değişik yollarla sadece dünyayı yorumlamaya çalıştı; artık onu değiştirme zamanı geldi." sözlerini okudukları sahnelerin sonunda Çinli (komünistler!) ziyaretçilerin de gelerek saygıduruşunda bulunmaları oldukça hoştu!

21 Eylül 2015 Pazartesi

Nassereddin Shah, Actor-e Cinema

Muhsin (Mohsen) Makhmalbaf'ın yazıp yönettiği 1992 yapımı Nassereddin Shah, Actor-e Cinema / Once Upon a Time, Cinema / Bir Zamanlar Sinema, İran sinemasının sessiz film dönemlerinden klipler içeren düşle gerçeğin, 19. yüzyılla 20. yüzyılın birbirine karşıtığı eşsiz bir sinema şöleni.
Film, sinematografıyla (Sinematograf; Auguste ve Louis Lumière'in tasarladığı, görüntüleri kaydetmeye ve bir ekran üzerinde yansıtmaya yarayan aygıtın adıdır) film izlettiren, Charlie Chaplin görünümlü ana kahraman Mirza İbrahim Han'ın (cinematographer) Atiye (yani Gelecek) adında bir kadına seslenmesiyle başlıyor.
Bankta oturan Atiye'yle konuşurken sihirli bir biçimde 20. yüzyılın başlarından 19. yüzyıldaki Nasreddin Şah'ın olduğu zamana taşınıyor İbrahim Han ve Şah'ın muhafızları tarafından yakalanıyor. Elindeki sinematografla İbrahim Han o dönemde yaptığı yasak elbette ama gelecekteki İran sinemasından gösterdiği film kesitleriyle Şah'ı büyüleyiveriyor. Şah ve tüm ailesi film dünyasıyla tanışıp, sinemanın büyüsüne kapılıyorlar.
Şah, 1932 yapımı Dokhtar-e Lor / Lor Girl ya da diğer bilinen adıyla The Iran of Yesterday and the Iran of Today / Dünün ve Bugünün İran'ı filmindeki Gülnar isimli ana karaktere aşık oluyor ve Gülnar birdenbire film karelerinden gerçek dünyaya düşüyor.
Gerçek dünyaya karışan Gülnar, Şah'ın muhafızları tarafından hareme götürülüyor. Şah'ı reddeden Gülnar kaçmaya çalışıyor. Şah'ın haremindeki diğer kadınlar da (özellikle gözdesi) hiç istemiyorlar Gülnar'ı. Ancak Şah inatçı. İbrahim Han'dan Gülnar'ın aşkını kazanabilmek için kendisini Gülnar'ın filmindeki ana kahraman Cafer'e dönüştürmesini istiyor. Ancak İbrahim Han yanlışlıkla 1969 yapımı bir İran filmi olan Gāv / The Cow / İnek filminde kendisinin bir inek olduğuna inanan adama dönüştürüveriyor Şah'ı.
Şah'ın adamları tarafından etkisiz hale getirilmek istenen İbrahim Han'ın yaptığı bu son gelişme dönüm noktası oluyor İbrahim Han'ın ölüm kararı için. İbrahim Han tam idam edilmek üzereyken birdenbire film kesitleri insanları kucaklıyor, her şey birbirine karışıyor, düşle gerçek sarmaşıyor!
Atiye'ye yani geleceğe dönmek isteyen İbrahim Han'ın bu isteği maalesef düş olarak kalıyor!

16 Eylül 2015 Çarşamba

Düşler, Kabuslar ve Gerçeklik!
Quentin Dupieux'nün Filmleri

Quentin Dupieux'nün filmleriyle yeni tanışıp, peşisıra üç filmini izledik. İzledik derken, düşlerle gerçeklik arasında kaybolduk desek daha doğru olacak. Yönetmenin 2010 yapımı Rubber / Lastik, 2012 yapımı Wrong / Yanlış ve 2014 yapımı Réalité / Reality / Gerçeklik filmleri tuhaf duygularla izlenip daha da tuhaflaşarak bitirilen filmler. Film izlemek gözleri açık rüya görmekse, Quentin Dupieux'nün filmleri bunu fazlasıyla başarıyor. Üstelik tuhaflıklar silsilesiyle izleyicisini şaşırtıp bırakıyor Dupieux.
Sahne adı Mr. Oizo olan Quentin Dupieux 1974 Paris doğumlu. Kült yönetmen olarak hızla sinema kariyerinde ilerleyen Quentin Dupieux, 10 parmağında 10 marifet olan yönetmenlerden. Elektronik müzisyen, besteci, güfteci, DJ, yapımcı ve yönetmen olarak 17 yaşından beri üretiyor. 1999 yılında Levi's reklamlarında kullanılan "Flat Beat" şarkısıyla büyük çıkış yapan Dupieux, kendi deyimiyle eğlenceli olmaya çalıştığını söylüyor hem müzikleri hem de filmleriyle! Şarkının büyüleyici güzellikteki kuklası "Flat Eric"'in kafa sallayışına dikkat! :)

Quentin Dupieux'nün 2010 yapımı Rubber / Lastik filminde, Robert adındaki cansız lastikle tanışıyoruz. Kumların altında çöllük alandaki bu gerçeküstü lastik Robert, silkinip canlanıp, telepatik güçlerini keşfedince yollara düşüyor ve yolda karşılaştığı güzel bir kadına saplantılı bir şekilde tutuluyor.

Katil Lastik filminden sonra, 2012 yılında yine gerçeküstü ögelerle bezeli Wrong / Yanlış filmini tamamlar Quentin Dupieux. Hangi ay olduğu belli olmayan bir ayın 19'unda sabah saat 07:60'ı gösterdiğinde (yani sabah sekizde) başlar film ve uyandığında köpeğini bulamayan Dolph Springer'ın başına gelenlerle etrafındakilerin başına getirdiklerini izleriz bu filmde. Elbette şaşırmaya devam ederek! Bu arada hemen belirtmek istiyorum, Dolph Springer rolündeki Jack Plotnick muhteşem filmde.

Gelelim Quentin Dupieux'nün en son tamamladığı 2014 yapımı Réalité / Reality / Gerçeklik filmine. Düş içinde düş gördürten, gerçeklikle düşlerin tamamen birbirine karıştığı ve ironik bir şekilde adı Réalité olan Dupieux'nün bu filminin içinde Reality adında küçük bir kız var. Bir yandan Reality'nin başına gelenlerle O'nun etrafındakilerin (kadın giysileriyle rüyasında dolaştığını sanan ama gerçekte de dolaştığı Reality tarafından görülen okul müdürü gibi) başına gelenleri izlerken bir yandan da yönetmen olmak isteyen bir kameramanın çekmek istediği "Waves / Dalgalar" filmine odaklanıyoruz. Televizyonların yaydığı dalgalarla insanların parçalanacağı konulu filmi için görüşme yapan kameramana filmi için para yatıracak olan yapımcı der ki; "Oscar'lık en iyi çığlığı bul ve filmini tamamla!" En güzel çığlığın peşinde elinde kayıt cihazıyla dolaşan kameraman tesadüfen gittiği sinemada henüz taslak halindeki filminin oynadığını görüverir ve işler giderek karmaşıklaşır! Doğrusu, Quentin Dupieux çok güzel dalga geçmiş sinema dünyasıyla, yapımcısından çekim aşamalarına dek pek güzel eğlenmiş her şeyle ve eğlendirmiş!

15 Eylül 2015 Salı

Greetings

Brian De Palma'nın 1968 yapımı Greetings filmi, Vietnam Savaşı'na katılmamak için orduya alınmaktan kaçınan/kaçan, Paul, Llyod ve Jon adındaki üç arkadaşın filmi. Brian De Palma, Greetings filmiyle sadece Vietnam Savaşı'nı değil, Kennedy suikastını, serbest aşkı, film çekmeyi de hicvediyor. Robert De Niro sinema kariyerindeki ilk önemli rolünde, tam anlamıyla ışıldıyor.

Filmin müzikleri, özellikle Bear grubu tarafından seslendirilen 'Greetings' şarkısı çok güzel!

6 Eylül 2015 Pazar

Estate violenta


Estate violenta / Violent Summer / Zorlu Yaz
Valerio Zurlini / 1959

1943 yazı, İtalya'nın Riccione kıyıları.. Savaş zengin sınıftan insanların hayatını etkilememekte... Aşk beklenmedik zamanda genç Carlo (Jean-Louis Trintignant) ve kocasını savaşta kaybetmiş Roberta'nın (Eleonora Rossi Drago) karşısına çıkıyor... Ancak her güzel şey çabuk bitiyor!

5 Eylül 2015 Cumartesi

Shla sobaka po royalyu

Vladimir Grammatikov'un yazıp yönettiği 1978 yapımı Shla sobaka po royalyu / A Dog Was Walking on the Piano / Piyanoda Köpek Vardı filmi Sovyetler Birliği zamanından bir klasik. Hayatını değiştirmeye çalışan 15 yaşındaki Tanya'nın keyifli ve gülümseten öyküsü güzel bir tat bırakıyor usunuzda....