1 Şubat 1895 tarihinde, bir trenin Paris'teki La Ciotat garına gelişini gösteren 55 saniyelik filmle ilk sinema gösterisini gerçekleştiren "Lumiere Kardeşler" (Auguste ve Louis Lumiere), Dünya sinema tarihinin dönüm noktasına imza atmışlardı. Bu tarihten tam 100 yıl sonra yani 1995 senesinde sinemanın 100. Yılı kutlanırken, Dan yönetmen Lars von Trier, Paris’teki bir konferansta kışkırtıcı manifestolarını açıklayarak Dogme 95 / Dogma 95 olarak adlandırdıkları yeni film yapma akımını başlatıyordu.
Adı geçen yönetmenlerin Danimarka sinemasının kurtuluş eylemi olarak başlattıkları Dogma 95, on ana kuraldan oluşan “kyskhedsløfter/ wow of chastity / iffet yemini” ile dikkat çekiyordu. Kurucu yönetmenler çekecekleri filmlerde bu kurallara uyacaklarına dair ant içerek akımlarını başlatmış oldular. Lars von Trier ve Thomas Vinterberg kaleme aldıkları İffet Yemini’nde uyulması gereken kuralları şöyle sıralamışlardı:
- 1. Çekimler yerinde yani stüdyo dışında gerçekleştirilmelidir. Sahne donanımı ve aksesuarlar içeri taşınmamalıdır. (Eğer öykü özel bir sahne donanımı gerektiriyorsa, mutlaka stüdyo dışında bu donanıma uygun bir mekân seçilmelidir.)
- 2. Ses, görüntüden bağımsız ya da tersine kesinlikle üretilmemelidir. (Müzik, sahnenin çekildiği yerde olmadıkça kullanılmamalıdır.)
- 3. Kamera mutlaka elde / omuzda kullanılmalıdır. (Elde / omuzda kullanılan kamera ile herhangi bir hareket ya da hareketsizliğe izin verilir. Yani film, kameranın durduğu yerde çekilmemeli; kamera filmin olduğu yerde olmalıdır.)
- 4. Film, renkli olmalıdır. Özel ışıklandırma kabul edilmez. (Çekilecek olan çok az bir ışık söz konusuysa, bu kısılmalı ya da tek bir lamba kameraya iliştirilmelidir.)
- 5. Optik numaralar ve filtre kullanımı yasaktır.
- 6. Film gelişügüzel, üstünkörü aksiyon içermemelidir. (Öldürme, silah vb. bulunmamalıdır.)
- 7. Dönemsel/zamansal ve coğrafi yabancılaştırmalar yasaktır. (Kısaca film, şimdi ve olduğu yerde geçmelidir.)
- 8. Tür filmleri kabul edilemez.
- 9. Film formatı 35 mm olmalıdır.
- 10. Yönetmenin adı jenerikte belirtilmemelidir.
Ayrıca yönetmen, bu yeminle kişisel beğenilerinden uzak duracağına söz verip, artık sanatçı olmadığını da kabullenmiş olur. Anın bütünden daha önemli olduğunu düşünerek, bir 'sanat yapıtı' yaratmaktan kaçınıp, en büyük hedefinin karakterlerinin ve mekanlarının içindeki gerçeği ortaya çıkarmak olduğunun altını çizmiş olur. Tüm bunları elinden geldiğince kişisel beğenileri ve estetik kaygıları pahasına yapacağına and içerek Dogma 95 akımı içinde yerini alır.
Su götürmez bir gerçek var, her akım öyle ya da böyle bir şekilde devinimini tamamlıyor. Bu akım kapsamında, önce 2002 yılı itibariyle diğer yönetmenlerin Dogma 95 manifestosuna göre çektikleri filmlerin orjinal kurucu yönetmenler tarafından onaylanması kaldırıldı. Ardından 2005 yılında da artık bir türe dönüştüğü gerekçesiyle akım içerisinde yer alan yönetmenler bunun dışında farklı çalışmalara yöneldiler ve böylelikle akım yavaş yavaş çözülerek kendisini bir şekilde sonlandırmış oldu. Akımın websitesinde Dogme Films başlığı altında çekilmiş olan 35 filmlik listeye ulaşabilirsiniz.
Şu ana dek izlediğim Dogma 95 filmleri:
