Osmanlı madeni para ve sikkelerinde paranın basım tarihi yerine, parayı bastıran Padişah'ın tahta çıkış yılı ve üzerine tahttaki kaçıncı yılı olduğu yazılıdır... Örneğin sevgili(m) kocamın koleksiyonuna yakın zamanda giren bir II.Abdülhamid (II.Abdülhamit) parasını ele alırsak, eski takvimle ve eski yazıyla / arap rakamlarıyla 1293 yılı ibaresini görürüz.
Bu yıl, 1293, II.Abdülhamid'in Cülûsu'dur. Cülûs yılı basılan paralara arap rakamıyla 1, sonraki yıl basılana 2 vb. şeklinde basım yılı belirtilir. Örnek olarak inceleyeceğimiz sikke,
meskûk yani ziynet olmayan bir altın sikkedir. Cülûs yılı 12 olan bu para 250 Kuruş nominal değerdedir. Zİyneti 17,5 gr., meskûku 18 gr. civarında ağırlıktadır. Çapı 27 mm.'dir ve yaklaşık % 91,7 oranında altın içerir; dolayısıyla saflık derecesi 22 ayara tekabül eder. 1304-1305'i yani 12. Cülus yılını günümüz takvimine çevirirsek 1888 yılına denk geldiğini buluruz.
Acaba hiç, o esnada yedi yaşlarında olan küçük Mustafa Kemal, bu paralardan görmüş müdür..? O yıl görmemişse bile, ilerleyen yaşlarında kullanmıştır sanırım.
1888... Bu da bahsi geçen sikkenin 122 yıllık olduğu demektir. Bilindiği gibi son altı Padişah tarafından bastırılan sikkelerin koleksiyonu ve alım-satımı tamamen serbest. Daha öncekilerin ve "toprak altı" tabir edilenlerinse özel izinle ve müzelere kayıtlı olarak koleksiyonunu yapmak mümkündür. Bu açıdan II.Abdülhamid paraları için izin almaya gerek yoktur...
Genelde Konstantiniye yani İstanbul darplı sikkelerde değeri basılıdır. Diğer basım yerlerinde, değer yer almaz. Elbette her şekilde istisnalar mümkündür. İstisnai bir sikke, fazladan değer kazanır! Kondüsyon, nadirlik, varsa basım hatası koleksiyon değerini etkiler... 1293/12 Meskûk Altın 250 Kuruşu sadece 400 adet darbedilmiştir. Bunların büyük kısmı kulplanarak ziynet haline getirilmiş ve/veya zaman içinde eritilmiştir. Darbedilen 400 adetten günümüze tam olarak kaç tanesinin kalabildiğini söylemek güçse bile, sevgili(m) kocam en çok 40-50 civarında olduğunu düşünmektedir. Bu durumsa nadirliği yüzünden koleksiyon değerini artırıcı bir unsurdur. Sikkenin XF (Extra Fine / Çok Temiz) bir örneği Darphane Müzesi envanterinde 3408 numarayla kayıtlıdır.
Diğer bir örnek Kocaer Kataloğunda 18,041 gr. ağırlığında ve 27,2 mm. çapındadır. II.Abdülhamid, tahta çıkışının 6.yılına dek darbettirdiği sikkelerde Tuğra yanında çiçek deseni, akabindeyse
"El Gazi" ibaresi kullanmıştır. Bu meyanda 1293/12 de "El Gazi" yazanlardandır...
Güvendik Bey'se (Fişekçioğlu) 2006 kataloğunda 'RRR' yani üç nadirlik derecesinde, Dündar Nümismatik - Çağlar kataloğuysa (1984) 'RRRR' şeklinde 4 nadirlik derecesinde göstermişlerdir bu parayı.
Günümüzdeki değeri açısından Sn.Kaan Uslu'nun Osmanlı Paraları sitesine baktığımızdaysa, şu şekilde değerlendirmesi (estimasyonu) yapılmıştır: Temiz 1000 US$, Çilaltı 1400 US$ ve Çil 5000 US$ üstünde... Bizdeki mevcudu, Çilaltı kondüsyonda denilerek edindiysek de, böylesi konularda tavizsiz ve muhafazakar sevgili(m) kocam Temiz-Çilaltı aralığında olduğunu, dolayısıyla Kaan Bey'in 1000-1400 US$'lık Temiz/Çilaltı değerlendirme aralığına göre, 1200 US$'lık (~ 1750-1800 TL) bir "estime" buyurmuşlardır!Tek örnek (unique) olarak bulunan 1293/10'unun da bir gün bir yerlerden daha fazla sayıda çıkmasını ve edinebilmeyi tahayyül etmekle meşgul nümismat olma yolundaki sevgili(m) kocam (...ama çok sayıda olursa koleksiyon değeri düşer - çelişki !!!...) !
Ayrıca 250 (Tuğra'nın altında yazar değeri) Kuruş nominaldeki (saf altın olarak yaklaşık 1/2 Oz.) bu tarz altınlara "Gremse" denildiğini ve Almanca "Kremlitz" sözcüğünden "Gremse" veya galat-ı meşhuru yani bozulmuş haliyle "Gramise" şeklinde dilimize girdiğini belirteyim.
Gremse, nişan veya evliliklerde, ortada 250 Altın Kuruş (2,5 Lira) olmak üzere, sağında ve solunda, yanlarda en az ikişer "100 Altın Kuruş" (1 Lira / ~ 7.2gr.) dizilerek, aralıklı olarak kırmızı kurdeleye yerleştirilir ve bir tür gerdanlık olarak, gelin adayı kıza sunulur(du?). Nişan veya evliliğin gerçekleşmemesi durumunda, erkek tarafına geleneksel olarak iade edilmez ve kız tarafında kalır(dı?). Şimdi bir hesap yapalım: Ortada bir Gremse 17,50 veya 18 gr. civarı, en az iki sağda ve iki solda olmak üzere 100 kuruş 7,2 gr.'dan 4 adeti 28,8 gr. eder. Demek toplamda minimum 45-50 gr. civarında ağırlıkta bir altın gerdanlık oluyor ki günümüz değerleriyle (koleksiyon değil - salt altın değeri) yuvarlak olarak 1 gr. altını 52 TL alsak, ~ 2500-2600 TL eder.
Duyduk-duymadık-uyumadık-uyuyamadık diyen kalmasın!
İlgili-ilgisiz tüm genç kızlara ve genç kız olmayan kızlara ve de erkeklere ve kadınlara ve çocuklara yani burayı izleyen herkese duyurulur! :D
