Andrey Tarkovski'nin VGIK (Всероссийский государственный университет кинематографии имени С.А.Герасимова) Sovyet Film Okulu mezuniyet filmi olan 1960 yılında çektiği 46 dakikalık Katok i skripka (Каток и скрипка) / The Steamroller and the Violin / Silindir ve Keman isimli kısa filmini dün gece yeniden izledik.Yedi yaşındaki küçük kemancı Sasha ile işçi Sergei'in dostluğunun öyküsüdür film. Daha iyi koşullardaki ailelerin yaşadığı bir Moskova mahallesindeyiz filmde. Yaşadığı mahalledeki diğer çocuklar keman çalan Sasha'ya sürekli eziyet etmektedirler. Yine bir gün keman dersinden döndüğünde çocukların tacizine uğrayan küçük Sasha'yı evlerinin önündeki yol inşaatında çalışan ve silindir makinesini kullanan işçi Sergei kurtarır. İşçi Sergei, küçük Sasha'yı silindire bindirir, hatta kullanmasına izin verir diğer çocukların hayranlık dolu bakışları altında. Paydos saatinde birlikte yemeğe giderler, Sergei ekonomik olarak daha alttaki kesimlerin yaşadığı sokaklardan geçirir Sasha'yı. Bu sokaklardan birinde yaşça daha büyük olan bir çocuk küçük bir çocuğa eziyet ederken, bu duruma el koyarak kendisini ve yardıma ihtiyacı olan birisini korumayı öğrenir Sasha... Sonra eski, köhne bir binanın yıkılmasını birlikte izlerler yağmur altında. Bina yıkılır, güneş açar ve eski binanın arkasındaki yeni bina pırıl pırıl ortaya çıkar. (Sevgili(m) kocam bu görüntüyü eski rejim yerine Rusya'da yükselen yeni rejimin simgelenmesi diye yorumluyor.)
Ellerindeki 1 şişe süt ve ekmekle tekrar Sasha'nın evinin önüne dönerler. Annesi hastalanmasın diye hep sütünü kaynatarak içirdiği Sasha, ilk kez sütü olduğu gibi şişeden içer. Ekmeği kesmeyi beceremeyince Sergei yardım eder ona. Sergei'ye kemanını uzatır Sasha, "bu küçük boy" der, "ellerim senin kadar olunca daha büyüyüğünü alacağım." "Pahalı olmalı bu" der Sergei, "hayır" der Sasha "sadece 60 ruble bu boyu." (Ayırdında mıdır acaba Sergei'in alım gücünün kısıtlı olmasının, 60 rublenin Sergei için büyük para demek olduğunun?) Burjuva diyebileceğimiz yeni nesil küçük Sasha işçi Sergei'e kemanının özelliklerini anlatır ve arkadaşı Sergei için bir parça çalar. Akşam saat yedide Chapaev (Чапаев) filmini izlemek üzere sözleşirler.
Eve gelen Sasha üç saatlik keman çalışmasını tamamlar. Annesi gelir, keman çalışmasını sorgular ve Sasha'nın kim olduğunu bilmediği yeni arkadaşıyla sinemaya gitmesine izin vermez... Sergei Sasha'yı bekler, gelmeyince (kendisine ilgi duyduğunu gözlemlediğimiz ama Sergei'in yüz vermediği) işçi kız arkadaşlarından biriyle filme girer. Küçük kemancı buruk bir şekilde camdan bakarken evden çıkıp arkadaşının silindirine doğru koştuğunu izleriz birdenbire... Yazılar çıkar... Bu sahne olsa olsa Sasha'nın düşü olmalı diye düşünüyorum. Sasha'nın annesinin zorlamasıyla keman derslerine devam ettiği izlenimine kapılıyorum. Oysa küçük kemancı Sasha yeni dünyalar görmek istiyor, yeni arkadaşlar edinmek istiyor. (Ah bu anneler yok mu?! Zorlarlar hep çocuklarını... Piyano eğitimine devam eden küçük kızımı düşünüyorum!!!)Filmin kahramanları Sasha ve Sergei doğal oyunculuklarıyla filmi inanılmaz samimi kılmışlar. Tarkovski'nin tüm filmlerinde gördüğümüz su birikintileri, bu birinkintiler üzerindeki hareketler, büyük, çiçekli vazolar mezuniyet filmiyle birlikte başlamış görünüyor. İlk filmlerinden biri olan Katok i skripka hoş bir insanlık dersi Tarkovski'nin. Elbette sonraki filmlerinde daha da hayran olacağım inanılmaz güzel kamera çekimleriyle oldukça büyüleyici bir film, güzel bir tat bırakıyor usumda.
Filmden sonra konuşuyoruz; şimdiki ortamda o yaşta bir çocuğu tek başına sokakta bırakabilir misin, o yaştaki çocuğun yetişkin biriyle arkadaş olursa ürkmez misin? Giderek nasıl da kirletiyoruz dünyayı... Herşey acımasız ve insanlıktan çıkıyoruz usul usul.
Bu arada karar verdim, Kiril Alfabesi'ni öğreneceğim! Andrey Tarkovski haklı gerçekten, "şiir tercüme edilemez" ve sevdiğiniz şiirleri, romanları öz dilinde okumak en güzeli...
