27 Eylül 2009 Pazar

Masal diyarlarından bir öykü anlatıcı: Satyajit Ray


Satyajit RayAkira Kurosawa, Satyajit Ray için "Sessiz ama derinden gözlemleri ile tüm filmlerindeki karakteristik bir özellik olan hümanizm beni çok etkiliyor" demiş ve eklemiş; "O'nu film endüstrisinin bir "dev"i olarak görüyorum. Ray'in bir filmini izlememiş olmak, dünyada yaşayıp hiç Güneş'i ya da Ay'ı görmemiş olmakla aynı şey."

2 Mayıs 1921'de Kalküta'da doğan Hint yönetmen Satyajit Ray, ekonomi ve sanat tarihi eğitiminin ardından reklamcılık alanında çalışırken 1949 yılında Le Fleuve / The River / Nehir filmini çekmek üzere Hindistan'da bulunan Fransız yönetmen Jean Renoir ile tanışmış. Hem bu tanışma hem de 1950 senesinde görevli olarak gittiği Londra seyahatinde Vittorio De Sica'nın yeni gerçekçi filmi Ladri di biciclette / Bicycle Thieves / Bisiklet Hırsızları'nı izlemesi sinema dünyasına yönlenmesini sağlamış.

Haftasonu arşivimizde yer alan ama izlemek için bir türlü sırası gelemeyen Satyajit Ray'in 1977 yapımı Shatranj Ke Khilari / The Chess Players / Satranç Oyuncuları filmini izledim. Aslında arkasından da çok eskiden izlemiş olduğum Jean Renoir'ın Le Fleuve / The River / Nehir filmini yeniden mi izlesem diye düşünmedim değil. Sonra bu fikirden vazgeçtim.
Satranç OyuncularıDış politika, iç politika ve satranç belirli ortak nüanslara dayanır; strateji, taktik, gerektiğinde fedakarlık ve çok ciddi bir sabır. 1850'li yıllarda birbirine paralel iki öykü izleriz Satyajit Ray'in 1977 yapımı Shatranj Ke Khilari / The Chess Players / Satranç Oyuncuları filminde. Bir yanda Oudh Sultanlığının başkenti Lucknow'da iki Müslüman elit Meer ve Mirza'nın tutku halindeki bitmez tükenmez satranç oyunlarını izlerken, diğer yanda İngiliz Doğu Hindistan Şirketi'nin (daha kolay sömürebilmek, ele geçirebilmek için şirket kurunuz mottosundan yola çıkarak!) Oudh Sultanı Vacid Ali'yi sindirme ve Oudh Sultanlığını ilhak etme planlarına tanık oluruz adım adım.