6 Eylül 2011 Salı

“Fikirler bizi ayırır, hayaller birleştirir !”

Jean-Luc GodardJean-Luc Godard’ın 2010 yapımı Film socialisme / Sosyalizm filmini sonunda izleyebildim. Woody Allen'e öykünerek [hemen anımsatayım pek klişe yorumunu Woody Allen’in :"Hızlı okuma kurslarına katıldıktan sonra yirmi dakikada Savaş ve Barış'ı okudum: Kitap Rusya'da geçiyordu !"] hemen 'film gemide geçiyordu' cümlesiyle bu girdiye nokta koyabilirim aslında ! :-) Ancak, şu cümlenin üzerine tıklayarak göreceğiniz üzere; “filmlerini izlemek zor Godard'ın lakin tarzını seviyorum.” Bu filmini izledikten sonra iki kez vurgulayarak yineliyorum; filmlerini izlemek hakikaten zor Godard’ın lakin tarzını sevmekten hiç vazgeçmeyeceğim !Akdeniz'de süzülen gemi...Altı ana limanda üç bölümlü bir senfoni izletiyor Godard bizlere Film Socialisme ile. Senfonin bölümleri şu şekilde; Des Choses comme ca (Such Things / Gibi Şeyler), Notre Europe (Our Europe / Avrupamız) ve Nos Humanites (Our Humanities / Beşeriyetimiz). Altı ana liman ise şunlar; Egypt / Mısır, Palestine / Filistin, Odessa / Odesa, Hellas / Yunanistan, Naples / Napoli ve Barcelona / Barselona. Tüm kapitalist sömürünün dorukta olduğu dev bir yolcu gemisi (cruise) içerisine tatil maksadıyla sıkışmış farklı ırk, dil, din ve cinsiyetteki insanlarla Akdeniz’de yavaş yavaş süzülürüz önce. Sonra bir benzin istasyonu işleten Fransız ailenin Fransız çocuklarının Fransız Devrimi’nin temelleri ile ilgili (liberté, égalité, fraternité /
özgürlük, eşitlik, kardeşlik) anne babalarını sorgulamalarında kayboluruz ! Çoklu konuşmalar, diyaloglar, fikirler uçuşup kaçışırken kulaklarınız, beyniniz, özellikle yolcu gemisinde cep telefonu çekimlerinden yansıtılmış kayıtlarla, sık sık yapılan kesintilerle gözleriniz öylesine yoruluyor ki filmi izlerken işte diyorsunuz tam Godard filmi ! Godard’ın yorumuyla hayli ironik biçimde “YORUMSUZ” notuyla noktalanırken Sosyalizmin Filmi, en son “hemen yarın akşam tekrar izleyelim” dediğimi hatırlıyorum kızıma ve sevgili(m) kocama. Her ikisinin de bakışlarının nasıl olduğunu yazmama gerek yok sanırım !YorumsuzBu arada bilirsiniz, sessiz sinema döneminde filmler ara başlıklarla bölümlendirilirdi, Godard da filmini ara başlıklarla sınıflandırmış, hatta filmin ilerleyen dakikalarında başlıkları üstüste bindirerek filmi kadar hoş karmaşayı başlıklarında da yaratmış. Avrupa uygarlığı (daha karamsar olayım tüm uygarlık diye genelleyerek) adım adım çöküyorken en kilit sorulardan birini yani “Quo Vadis Europe? / Nereye gidiyorsun Avrupa ?" sorusunu gözümüze sokmuş, geminin geçeceği limanların adlarında da (Mısır, Filistin, Odesa, Yunanistan, Napoli ve Barcelona) tam dozunda vuruşlar yapmış. Örneğin Hellas yani Yunanistan ya da Godard’ın yazdığı gibi “Hell As” yani “Cehennem Gibi”. (Bakın bakalım Yunanistan’ın bugünkü ekonomik koşullarına, cehennem gibi değil mi yaşadıkları?) Bu arada, Filistin için ekrana çıkan “Access Denied / Giriş Yasak” uyarısı da oldukça manidar değildir de nedir?
Film Socialisme, belleğime “içinden filmler geçen filmler” ile "içinden Türk motifleri geçen filmler" kategorilerimle de yerleşecek bir film. Fethedenin, gezenin, görenin, yaşayanın aklının kaldığı mutluluk kapısı olan kentimiz, "İstanbul Doğu’da mı Batı’da mı ?" sorusuyla arz-ı endam ediyor filmde... Godard bu keskin soruyu ne güzel yerleştirmiş filmine. Ucu açık olarak tüm göndermeleri yapabilirsiniz belleğinizde ! Pek çok filmden alıntı görüntüler kullanmış Godard. En vurucu olanın Odesa bölümündeki Sergei M. Eisenstein’in 1925 yapımı şahaseri Bronenosets Potyomkin / Battleship Potemkin /Potemkin Zırhlısı’nın görüntüleri olduğunu belirterek sonlandırıyorum bu film üzerine notlarımı.
Filmin aforizmasına yani “Fikirler bizi ayırır, hayaller birleştirir !” cümlesine gelince acaba Godard "ancak rüyalarda mı buluşuruz ?" demek istemiş demek istemiyorum. Kim ne derse desin rüyalar, hayaller önemlidir ve takip edilmesi gerekir !
Yeni dalga akımının karmaşık yönetmeni Jean-Luc Godard’ın bazı filmleri üzerine diğer notlarım için aşağıdaki başlıklara tıklayabilirsiniz:
Şu küçük kırmızı kitap var ya…
Tout Va Bien ?
Alphaville, une étrange aventure de Lemmy Caution
Ro.Go.Pa.G.